Człowiek rozwija się intensywnie przez całe swoje życie, od pierwszych do ostatnich chwil swojego życia. Oczywiście pierwsze lata obfitują w więcej przemian, które łatwo zauważyć już na pierwszy rzut oka. Nie zmienia to jednak faktu, że tak długo jak docierają do nas nowe informacje musimy stale dostosowywać swoje zachowanie i wiedzę. Rozwój człowieka jest niezwykle obszerną i ciekawą dziedziną psychologii, dziś jednak chciałbym przybliżyć kilka osiągnięć dziecka, które wydają się kluczowe do sprawnego funkcjonowania w społeczeństwie.
Emocje
Z emocjami to jest ciekawa sprawa – badania jednoznacznie sugerują, że emocje podstawowe (takie jak smutek, wstręt, strach) są wrodzone, a mimo to jest daleka droga do dojrzałego rozumienia i regulowania emocji. W pierwszych latach życia dziecko uczy się emocje rozpoznawać i nazywać, poznaje źródła emocji oraz używać ich jako wskazówek do zachowania. W następnym etapie pojawia się świadomość, że emocje zależą od tego, w jaki sposób odbieramy świat, a co za tym idzie – niedawne doświadczenia mogą determinować uczucia, a ta sama sytuacja może powodować inne reakcje. Dojrzałość emocjonalna często wiązana jest z wiedzą, w jaki sposób można emocje wyrażać oraz jakie zachowania pomagają regulować nieprzyjemne napięcie. Na tym etapie dziecko zdaje sobie sprawę, że nie wypada się śmiać z upadku drugiej osoby, można maskować rozczarowanie nieudanym prezentem, a zamiast krzyczeć ze złości lepiej pogadać z drugą osobą, energicznie się poruszać, a także starać się unikać nieprzyjemnych sytuacji.
Komunikacja
Każdego dnia komunikujemy się z całym mnóstwem osób, a dzisiejsza technologia umożliwia nam to na nieskończenie wiele sposobów. I choć traktujemy to jako coś naturalnego, warto sobie uświadomić, że tego również musieliśmy się nauczyć. Co ciekawe, nauka ta zaczyna się już od pierwszych tygodni życia. Słodkie gaworzenie malucha na przemian z czułymi wypowiedziami rodzica tworzą rusztowanie dla świadomości, że dialog to naprzemienna narracja minimum dwóch osób. Już kilkumiesięczne dzieci preferują reakcje dorosłych, które są współzależne do ich zachowania. Co więcej, brak reakcji ze strony rodzica sprawia, że niemowlę ponawia swoje zachowanie, często gaworzy głośniej i energicznej starając się wywrzeć wpływ na drugą stronę. Już w tak wczesnym wieku dziecko wkłada wysiłek w poprawę komunikacji, a jeśli nie osiągnie żadnych efektów często wybucha płaczem.
W kontekście komunikacji nie sposób nie wspomnieć o tzw. rewolucji dziewiątego miesiąca, kiedy to pojawia się zdolność do tworzenia uwagowych relacji triadycznych – czyli sytuacji, w której zarówno dziecko, jak i partner komunikacji skupieni są na tym samym przedmiocie i są wzajemnie świadomi swojego zaangażowania. Tworzy to przestrzeń do dzielenia się wrażeniami i informacjami ze świata, a więc przestrzeń do dialogu i nauki.
Język
To, co jest jednak najważniejszym osiągnięciem dzieci to pojawienie się mowy. Pierwsze znaczące słowa, które pojawiają się około pierwszych urodzin poprzedzone są gruchaniem, gaworzeniem oraz nauką rozumienia słów. Wybuch słownictwa następujący w drugim roku życia wiąże się z rozpoczęciem uczenia się niemal wszystkiego. Słowa, które niosą dla nas znaczenie symbolu umożliwiają rozmowy o emocjach, pamięci, zachowaniach innych osób, zasadach moralnych i normach społecznych, naukę o pojęciach, liczbach, czasie i przestrzeni. Język jest naszym narzędziem, umożliwia zorganizowany sposób myślenia, przeprowadzanie operacji umysłowych, analizę i zapamiętywanie. To między innymi dzięki tak zorganizowanemu i rozbudowanemu systemowi języka jesteśmy w stanie jako ludzkość dokonywać wielu różnych, niesamowitych osiągnięć.
Rozwój człowieka to temat wieloaspektowy, dotyczący wszystkich funkcji naszego ciała i umysłu. Choć nasze zdolności rozwijają się w sposób zróżnicowany, ludzki umysł jest w stanie połączyć w jednolitą całość i sprawne funkcjonowanie każdego dnia. Emocje, komunikacja i język to jedna z ważniejszych czynności, które wspierają także rozwój naszych innych zdolności. A według was, jakie są najważniejsze osiągnięcia rozwojowe?
Pozdrawiam….